درسنامه قافیه 10

🌹 به نام خداوند گردان سپهر
🌹خداوند ماه و خداوند مهر

🔶درسنامه حروف قافیه و شیوه شناخت آنها

(قسمت دهم)

در دهمین قسمتِ درسنامه به معرفی حروف ” قید ” خواهیم پرداخت.
🔶رعایت حروف قید مانند حروف ردف اصلی و ردف زائد در کلمات قافیه ، الزامی است و نمی توان آنها را نا دیده گرفت.
اگر کلمه قافیه ای دارای یکی از حروف قید باشد به آن ” قافیه مقُیَّده ” گویند.
حروف قید عبارتند از :
ب ، ه ، ف ، س ، ر ، ن ، ش ، خ ، ز ، غ
و تعداد آنها (۱۰ ) تاست. برای آن که این حروف را به آسانی به خاطر بسپاریم ، آنها را در این گروه اسمی : «سه شبِ فرُّخِ نغز» گِرد آورده‌ اند ، مانند حروف ردف اصلی که در ” وای ” و حروف ردف زائد که در عبارت
” شرف سخن “یا”سخنِ ژرفش”جمع آمده بودند.
نکته مهم :
*به طوری که ملاحظه می کنید تمام ۶ حرف ” ردف زاید ” در حروف “قید ” حضور دارند و کار تشخیص را برای شمادشوار خواهند ساخت.

♦️راه تشخیص حروف ردف زاید از حروف قید*

📘در دو درسنامه پیشین یاد آور شدیم که حروف ردف زاید یعنی ” شرفِ سخن ” هرگز به تنهایی در کلمه قافیه نمی آیند وفقط اجازه دارند که با حروف ” ردف اصلی “
و پس از آنها در کلمه قافیه حضور یابند ، مثال:
۱) کدورت ، ضرورت
۲) ساخت ، تاخت
۳) ریخت ، برانگیخت که در گروه اول شاهد حضور حرف ردف در، ردف اصلیِ (و) در کنار حرفِ (ر) از حروف ردف زاید می باشیم .
در گروه دوم و سوم هم اگر دقت کنید به ترتیب :
حروفِ( الفِ، ی ) ردفِ اصلی باحرف (خ) از حروف ردف زائد آمده و حرفِ پس از ردف زائدِ( خ ) حرف ( رَوِی ) آمده که حرفِ ( ت) است.
ولی حروف ده گانه قید به تنهایی در کلمه قافیه حاضر می شوند و راه
شناخت آنها همین است.مثال :
۱) رخت ، تخت ، سخت ، بخت.
۲) رست ، دست ، بست ، شکست.
۳) خشت ، سرشت ، کنشت ، کِشت.
۴) خُفت ، نهفت ، گفت ، سُفت .
۵) نغز ، مغز ، رمز ، طرز .
۶) بُرد ، تُرد ، سپرد ، دُرد ، شمرد .
۷) سرد ، زرد ، طرد ، گَرد.
۸) دزد ، مزد .
۹) یزد ، نزد .
۱۰) بهر ، نهر ، زَهر ، شهر،قهر.
۱۱) مِهر ، سپهر ، چهر .
۱۲) رفت ، زَفت ،هفت ، نفت .

✍️تکلیف
حروف قافیه را به ترتیب در این ۱۲ گروه واژگانی مشخص کنید.
*در قسمت ۱۱ درسنامه، پاسخ درست این تمرینات را خواهیم داد ، ان‌شاءالله. *
ادامه دارد……

پژوهش: استاد محمد علی مجاهدی

خوانش:دکتر حسین محمدی مبارز