📖آشنایی با عروض و قافیه ۲
🌸بسمالله الرحمن الرحیم
هست کلید درِ گنجِ حکیم🌸
🔶کلیات۲
🔹انواع وزن در زبانهای گوناگون:
۱- وزن هجایی/ عددی (Numerical)
وزن اشعار فرانسوی و ایتالیایی و اسپانیایی از اینگونه است.
در آن فقط تساوی تعداد هجاهای هر مصراع معتبر است. مانند اشعار فرانسوی و ژاپنی. شعر زیر از شاعر نوآور ایرانی ابوالقاسم لاهوتی تلاشی است برای ایجاد شعر با وزن هجایی (دههجایی):
در یک قلعهٔ خالی، نیم ویران
چندی حصاری بودند دلیران
آفتاب زمین را چون دیگ میجوشاند
بخار زمینِ آن را میپوشاند
۲- وزن تکیهیی (Accentual)
وزن اشعار انگلیسی و آلمانی چنین است.
اساس این نوع وزن تنها بر تساوی تعداد تکیهها در هر مصراع شعر قرار دارد و تعداد هجاهای مصراعها ممکن است تغییر کند. وزن تکیهای خاص زبانهایی است که در آنها هجای تکیهدار اصل است و هجاهای دیگر سریع تلفظ میشوند. مانند انگلیسی باستان و آلمانی. در بیت فارسیِ برساختهٔ زیر:
تن عیشم به غم نحیف گشت
گل بختم به خار نهفته گشت
وزن تکیهای وجود دارد اما فارسیزبانان وزن کمّیِ آن را در نمییابند. (این بیت وزن عروضی ندارد)
۳- وزن کمّی (Quantitative)
وزن شعر فارسی و عربی و سنسکریت و یونانی باستان و لاتین از دست است. در فارسی به آن وزن عروضی گفته میشود. اساس آن مبتنی بر نظم هجاهای بلند و کوتاه در مصراعهای یک شعر است. این نوع وزن، خاص زبانهایی است که در آنها مصوّتها به کوتاه و بلند و در نتیجه هجاها به کوتاه و بلند و احیاناً کشیده تقسیم میشوند.
۴- وزن آهنگی / نواختی (tonic)
خاص زبانهایی است که در آنها زیروبمی در کلمات تکهجایی باعث تغییر معنی میشود. مثل ویتنامی و چینی. شعر در این زبانها از کنارِ هم قرار دادن هدفمندِ هجاها با زیر و بمیهای به خصوص برای آفریدنِ آهنگِ به خصوص به وجود میآید.
5– وزن ضربی-هجایی:
در آن هم تعداد تکیهها حساب میشوند هم تعداد هجاها. مانند شعر انگلیسی نوین
